علت به وجود آمدن بیماری ژله‌ی قهوه‌ای و روش درمان آن:

درصورتی‌که یک آکواریوم آب شور دارید و متوجه‌ی یک ماده‌ی قهوه‌ای رنگ شبیه به ژله شده‌اید که سطح مرجان‌های موجود در تانک را پوشانیده است؛ باید بگوییم که این یک مساله‌ی ساده‌ نیست که از آن غافل شوید. این مواد قهوه‌ای نشان می‌دهد که مرجان‌های شما به سندروم ژله‌ی قهوه‌ای یا بیماری ژله‌ی قهوه‌ای(Brown Jelly Disease) مبتلا شده‌اند و این بیان‌گر یک شرایط بحرانی است که در صورت عدم درمان به راحتی در مدت زمان کوتاهی مرجان‌هایتان را از دست خواهید داد.
در این مقاله سعی شده است که به همه چیز در ارتباط با بیماری یا سندروم ژله‌ی قهوه‌ای پرداخته شود. مسایلی از جمله دلایل ایجاد بیماری، نحوه‌ی درمان و موارد دیگر را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

علت پیدایش سندروم ژله‌ی قهوه‌ای چیست؟

متأسفانه هنوز به خوبی مشخص نیست که چه چیزی باعث این بیماری می‌شود. خود ژله معمولا از چندین ماده تشکیل شده است که اغلب شامل باکتری‌ها، تک‌یاخته‌ها(پروتوزوآن) و بافت مرجانی مرده یا در حال مرگ است. با این حال برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ارتباط تنگاتنگی بین این بیماری و وجود تک یاخته‌ای به نام Helicostoma notatum وجود دارد. تجزیه و تحلیل ژله‌ی تولید شده توسط این بیماری، وجود سطوح بالای این تک‌یاخته را نشان می‌دهد؛ ولی با این وجود دقیقا مشخص نیست که این تک‌یاخته چه نقشی در بیماری دارد. در واقع ممکن است علت اصلی بیماری باشد، یا ممکن است یک ارگانیسم ثانویه باشد که جذب بافت مرجانی آلوده می‌شود. در حقیقت می‌توان گفت ژله‌ی قهوه‌ای به خودی خود یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای است که ممکن است در نتیجه‌ی یک آسیب عفونی متوجه مرجان‌ها شده باشد، یا ممکن است یک عفونت باکتریایی بوده که به‌تازگی در مرجان فعال شده است و یا ممکن است به دلیل قرارگیری مرجان در محیطی استرس‌زا ایجاد شده باشد. در هر صورت اگر متوجه علائم ژله‌ی قهوه‌ای در مرجان خود شدید، حل مشکل در اسرع وقت بسیار اهمیت دارد؛ در غیر این صورت ممکن است عواقب جدی برای مرجان‌ها به همراه داشته باشد.

چقدر باید نگران بیماری ژله‌ی قهوه‌ای باشیم؟

اگر علائم ژله قهوه‌ای را در مرجان خود مشاهده کردید، قطعا باید نگران باشید. در بیشتر موارد این بیماری یا سندروم ژله‌ی قهوه‌ای برای مرجان بسیار کشنده است. این بیماری می‌تواند مرجان آلوده را ظرف چند روز تا چند هفته از بین ببرد. علاوه بر این، بیماری ژله‌ی قهوه‌ای در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند به مرجان‌های دیگر داخل آکواریوم نیز سرایت نماید. به طور کلی، بیشتر مرجان‌های سالم باید بتوانند در برابر آلوده شدن به این بیماری مقاومت کنند، اما مرجان‌های آسیب دیده‌ی آکواریوم ممکن است مستعد عفونت بوده و توانایی مقاومت در برابر این بیماری را نداشته باشند.

نحوه مقابله با سندروم  یا بیماری ژله‌ی قهوه‌ای:

متاسفانه درمان ژله‌ی قهوه‌ای اغلب بسیار مشکل است و مرجان‌هایی که تحت تأثیر این بیماری قرار دارند معمولا زنده نمی‌مانند. با این حال این گفته بدان معنا نیست که اگر مرجان به این بیماری مبتلا شود، تمام امید برای زنده نگه داشتن آن از بین می‌رود. در واقع برخی از روش‌های درمانی وجود دارند که می‌تواند به طور بالقوه موثر باشد. در ادامه‌ی این مقاله برخی از این روش‌های درمانی کارآمد را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

* جریان آب آکواریوم خود را افزایش دهید:

افزایش جریان آب در آکواریوم می‌تواند راهی ارزان و آسان برای مقابله با سندروم و بیماری ژله‌ی قهوه‌ای باشد. اگر مرجان شما فقط یک مورد کوچک و موضعی از این بیماری داشته باشد، احتمال جواب‌دهی این روش درمانی بیشتر است. افزایش جریان آب در آکواریوم به مرجان اجازه می‌دهد اکسیژن و مواد مغذی بیشتری دریافت کند، که بدیهی است برای سلامت کلی مرجان‌ها مفید است. همچنین باعث می‌شود آب آکواریوم کمتر راکد باشد، که می‌تواند از تجمع ژله‌ی قهوه‌ای روی مرجان‌ها جلوگیری نماید. جهت دریافت اطلاعات بیشتر در ارتباط با این موضوع پیشنهاد می‌شود مقاله‌ی "اهمیت جریان آب در آکواریوم" را در بخش مقالات وب‌سایت ایران آکواریا مورد مطالعه قرار دهید.

* مرجان خود را فرگ نمایید:

منظور از "فرگ" مرجان، بریدن قسمتی از مرجان است. این اصطلاح به معنی "تکه تکه شدن" است. اگر مرجان شما مبتلا به سندروم ژله‌ی قهوه‌ای است و می‌خواهید مرجان خود را زنده نگه دارید، به اجبار می‌بایست قسمت‌های آلوده‌ی مرجان خود را جدا نمایید. ممکن است در فرگ کردن مرجان خود تردید داشته باشید، اما در صورتی‌که مرجان شما به این بیماری دچار شده باشد، اغلب لازم است آن‌را فرگ نمایید. یکی از ایده‌های خوب درهنگام فرگ کردن مرجان استفاده از پیپت برای مکیدن و جدا کردن قطعات اضافی ژله‌ی قهوه‌ای که از قبل شناور شده‌اند می‌باشد. همچنین باید جریان آب آکواریوم خود را موقتا غیرفعال نمایید تا مانع از پخش هرگونه ژله‌ی قهوه‌ای به مرجان‌های دیگر در حین حذف تکه‌های آلوده شوید. برای آشنایی با ابزار فرگ و نحوه‌ی استفاده از آن، می‌توانید به بخش ابزار فرگ وب‌سایت ایران آکواریا مراجعه نمایید.

* از روش‌های درمان با دارو استفاده نمایید:
حمام دادن مرجان در محلول مناسب و به روش مناسب یکی از موثرترین روش‌ها برای مقابله با بیماری ژله‌ی قهوه‌ای به شمار می‌آید.

روش‌های حمام دادن:

روش شماره‌ی یک:
4 لیتر آب آکواریوم را در یک طرف تمیز بریزید. سپس یک قاشق(قاشق داخل خود جعبه محصول) از پودر محصول رد سیانو آر ایکس شرکت بلولایف(Red Cyano RX Blue Life) به ظرف آب اضافه کنید و خوب هم بزنید. 6 قطره از محلول ریف دیپ شرکت سیکم(Reef Dip Seachem) به ظرف اضافه نمایید؛ دو ساعت صبر نموده و سپس با پیپت به آرامی در قسمت‌هایی که عفونت دیده می‌شود جریان ايجاد کنید تا تمام ژله‌ی قهوه‌ای از سطح مرجان پاک شده و مرجان پاک‌سازی شود، سپس با مقداری از آب تمیز آکواریوم، مرجان را شسته و بعد از آن مرجان را به تانک اصلی انتقال دهید.

روش شماره‌ی دو:
این روش در واقع استفاده از محلول‌های حاوی ید برای حمام دادن مرجان‌ها است. برای این منظور به بخش اطلاعات محصول ریف دیپ برند سیکم در سایت ایران آکواریا مراجعه کرده و با روش ذکر شده مرجان را حمام دهید.

* از UV استفاده نمایید:
اشعه‌ی UV(ماوراء بنفش) برای درمان مرجان‌هایی که قبلا به بیماری ژله‌ی قهوه‌ای آلوده شده‎اند چندان مفید نخواهد بود، اما ممکن است در وهله‌ی اول از ابتلای مرجان به بیماری جلوگیری نماید. همچنین استفاده از UV در هنگام بیماری تا حدودی از پخش شدن این بیماری به کل سیستم جلوگیری می‌کند. لامپ UV، باکتری‌ها و پاتوژن‌ها را از بین می‌برد و ممکن است خطر تماس مرجان با هر موجودی که باعث ایجاد ژله‌ی قهوه‌ای می‌شود را کاهش دهد. با این حال به خاطر داشته باشید که لامپ UV یک وسیله‌ی کافی برای محافظت مرجان‌ها در برابر این بیماری نیست. برای آشنایی با لوازم مرتبط با این روش می‌توانید به بخش یووی وب‌سایت ایران آکواریا مراجعه نمایید.

نکته‌ی یک:

در صورت پخش بیماری در کل سیستم(مشاهده‌‌ی ژله‌ی قهوه‌ای روی چندین مرجان در آکواریوم) پس از چک کردن پارامترهای آب و اطمينان از مناسب بودن شرایط محیط، از دستگاه UV تا 4 روز به صورت مداوم استفاده شود و از محصول رد سیانو آر ایکس شرکت بلو لایف در آکواریوم اصلی استفاده شود. (برای بررسی دستورالعمل استفاده از این محصول، به سایت ایران آکواریا مراجعه نمایید.)

نکته‌ی دو:

طبق تجربیات تمامی آکواریوم داران که در طول سال‌ها به دست آمده است؛ مهم‌ترین عامل در جلوگیری از بیماری مرجان‌ها و بالا بردن سرعت ترمیم آن‌ها، شرایط مناسب آب آکواریوم است. پس به محض مشاهده‌ی اولین نشانه‌های این بیماری، تمام پرامترهای خود را با تسترهای معتبر موجود در بازار تست نمایید. برای تهیه و آگاهی از نحوه‌ی استفاده از تسترها می‌توانید به بخش کنترلر و تست وب‌سایت ایران آکواریا مراجعه نمایید. همچنین همواره از محصولات مناسب و باکیفیت در آکواریوم‌های مرجانی استفاده کنید.

خلاصه:
سندروم ژله‌ی قهوه‌ای یک بیماری موذی و خطرناک است که بسیاری از انواع مرجان‌ها می‌توانند به آن مبتلا شوند. اگر مرجان شما مبتلا به این بیماری شود، ضروری است که بلافاصله با آن برخورد کنید، در غیر این‌صورت تمام مرجان‌ها در آکواریوم خراب می‌شوند. خوشبختانه در صورت بروز این بیماری راه‌های مختلفی برای مقابله با آن وجود دارد. اگر سریع عمل کنید و راه مقابله با آن را به‌درستی بدانید، به احتمال زیاد می‌توانید مرجان خود را نجات دهید.

منبع: Brown Jelly Disease: Cause and Treatment - Reef Keeping World

ترجمه و گردآوری توسط گروه رسانه‌ی ایران آکواریا

کپی و استفاده از این مطالب صرفا با ذکر منبع قابل استفاده است.