نگاهی به عصر مدرن نگهداری از مرجان ها

پس از گذشت سی سال از سرگرمی نگه داری از آکواریوم آبشور و ریف داری ، می بینیم که روشهای بسیاری از آن رواج یافته و عقاید و افکار جدید ظهور کرده و سپس به مرور زمان کمرنگ تر شده است.

بسیاری از این روشها مدتی باقی می ماند اما برخی دیگر به محض اینکه فرد به روش بهتری دست پیدا کرده ، سریع از بین رفته اند. برای مشاهده مثال هایی از این دست باید نگاهی به تاریخچه نگه داری ریف )مجموعه ای از مرجانها و صخره ها در کنار یکدیگر( انداخت. اسکیمرهای بزرگ و راکتورهای کلسیمی همه و همه سال ها پیش بوجود آمد.

می دانیم مدل های پیچیده تر و گران قیمت تر آن بهتر است )یا حداقل این طور به نظر می آید(. امروزه به نظر می آید کسی مایل به استفاده از اسکیمینگ نیست و بیشتر افراد از محلول ها استفاده می کنند، این مورد نسبت به آن چه در گذشته مرسوم بود تغییری شگرف به شمار می آید. المپ های ال ای دی نیز دیگر یک مد زودگذر نیست بلکه امروزه استفاده از آن رواج یافته زیرا این گونه المپ ها در آکواریوم همانند سیستم مانیتورینگ کامپیوتری ، جزیی مهم از سیستم هستند.

 

سال هال پیش در زمینه آبشور ، داشتن یک مرجان چلیس ( گونه ای از lps ها ) بسیار مهم بود و اگر کسی آن را داشت اهمیتی هم ندارد که چقدر بد شکل بود او بهترین چیز آن دوره را به دست آورده بود. سپس موضوع آکانتاستریا ) مرجان آکان لرد( مطرح شد و همه دیوانه وار به سوی استفاده از آن مرجان جدید روی آوردند، مرجانی با قیمت باال، عکس های بسیار و نام های مرسوم.

این مورد آخر مدت بیشتری در میان مردم رواج داشت . که از نظر من دلیل خوبی هم برای آن وجود داشت : حداقل این مرجان ها زیبا بود. یک شب نشسته بودم و به تجهیزاتی جدید که برای آکواریوم خود جمع آوری کرده و قصد داشتم آن را سرهم کنم نگاه می کردم پس با خود درباره عقاید و افکاری که طی سال ها در این زمینه رواج داشت اندیشیدم تا متوجه شوم این عقاید روی این سرگرمی و روی افراد چه تاثیراتی داشته است و چگونه این افراد از آن پیروی کرده اند. دو مورد بالفاصله به ذهنم رسید فیلتر قطره ای خشک و تر بدون این اختراع این صنعت به کجا می رفت؟ فیلتر قطره ای خشک و تر که از فناوری تصفیه فاضالب ریشه گرفته است بسیار کارآمد است و هنگامی که جرج اسمیت در سال 1986 در امریکا از آن پرده برداشت انقالب بزرگی در زمینه آکواریوم داری رخ داد.

ناگهان علاقه مردم به سرگرمی ها در زمینه موجودات دریایی سر به فلک کشید می توان گفت این مورد به صورت یک بازی جدید درآمده بود. به دلیل قابلیت پردازش بیولوژیکی فوق العاده که در فیلتر قطره ای وجود داشت افراد می تونستند آب با کیفیت باال داشته باشند و مرجان ها و بی مهرگان را با موفقت زنده نگاه دارند که قبال در هیچ یک از نسل های قبلی از عالقمندان به موجودات دریایی امتحان نشده بود.


 

می دانیم هنگامی که چیزی مرسوم می شود یک جهشی سریع بوجود می آید پس به همین دلیل بود که همه افراد وارد بازار مربوط به فیلتر قطره ای شدند. ناگهان هر کسی که به اکلیریک و چسب و یکی از کتاب های آلبرت  تیل دسترسی داشت به یکی از طرفداران سرگرمی در زمینه موجودات دریایی در می آمد.

اگر به مجله هایی مانند فاما در سال 1987 و 1988 نگاهی بیندازیم متوجه می شویم که تولید کنندگان بسیاری در زمینه تولید این فیلتر فعالیت داشتند از مردمی که در گاراژ های خود به تولید آن دست می زدند گرفته تا شرکت های بزرگ که دیدی بهتری داشتند همه و همه وارد قطار تولید فیلتر خشک و تر شدند. هر یک از آنان عملکرد مطلوب و نتایج به دست آمده از فیلتر تولیدی خود را بیان می داشت. جالب تر از آن هیچ یک از این افراد در زمینه تولید فیلتر دیگر وجود ندارند البته به جز تعداد اندکی و البته افرادی که مدیای پالستیکی می ساختند آن را یک روزه تولید می کردند!

این افراد از هر چیزی که شده از رشته فرنگی پلاستیکی گرفته تا فر کننده مو)مامان تو هم از اونا داری؟ سوالی که اغلب در خانه با جواب منفی مادرم روبه رو می شدم( به عنوان ابزار فیلتر قطره ای استفاده می کردند. جدی می گویم در آن دوره آدم می توانست با مشاهده نوع مدیای پالستیکی یا بیوبال که یک فرد به عنوان فیلتر قطره ای از آن استفاده می برد قضاوت کند که او در زمینه نگاهداری موجودات دریایی چگونه فردی است. در آن دوره اخرین مدل مدیا ، بیوبال بود. در آن روزگار حتی ممکن بود دوستان فرد به خانه یک نفر بروند تا مشاهده کنند آیا فیلتر قطره ای او پر از بیوبال های آبی رنگ است یا خیر. در آن دوره این مورد بسیار جدی بود اما الان که به آن نگاه می کنید چقدر دیوانه وار به نظر می آید.


 

بیوبال را نگاه کن .... کلیدی در نگاهداری ریف ها در عصر جدید.


فیلتر قطره ای از دهه 90 روی کار آمد و هنوز هم در سیستم های آب شیرین به کار می رود و به همین دلیل در سیستم های آبشور نیز مورد استفاده دارد. البته به دلیل جمع شدن نیترات در اکواریوم های حاوی فیلتر قطره ای، استفاده از این فیلتر ها مشکل ساز است. هر چند فیلتر قطره ای در از بین بردن آمونیاک و نتیریت کارساز است اما قادر نیست باکتری های از برنده نیترات را در داخل خود نگاه دارد. و به محض اینکه جنبش برلین در ده 90 بوجود آمد افراد کم کم به سوی استفاده از مدیای رشد باکتری روی آورند و ناگهان موضوع "سامپ" مطرح گردید. و فیلتر در معنای سنتی به صورت یک مخزن درآمد که هسته سیستم پاکسازی آب به شمار می آید.


این فیلتر که از آن با نام سامپ یاد می کنند اکنون دربردانده اسکیمر پروتئین، راکتور هایی برای ابزارهای شیمیایی گوناگون و در قسمت های دارای نور حاوی جلبک است . این طرح هنوز هم استانداردی طلایی در این زمینه به حساب می آید. می توان گفت فیلتر قطره ای هرگز از بین نمی رود بلکه فقط دچار تحول می گردد. بله تکنولوژی مناسب با دانش در طول زمان تغییر می کند.


 

 در یک دوره اختلافات بسیاری در میان اکواریوم داران حرفه ای و علاقه مندان آن درباره محاسن استفاده از شن در داخل اکواریم وجود داشت. در این زمینه کشمکش های بسیاری روی برد های تبلیغاتی در رسانه های مربوط به اکواریم و بین افراد رخ می داد. در اوایل استفاده از روش برلین توافق روی این موضوع بود که نباید در اکواریوم از شن استفاده نمود.

پس برای حفظ محیط قلیایی و حفظ سطح کلسیم در داخل آب، افراد مقداری کالک واسر به اکواریوم اضافه می نمودند و هرگز از شن استفاده نمی شد. در اکواریوم ها نظافت و از نو پر کردن کلسیم و حفظ محیط قلیایی آب جز اولیت اول به حساب می آمد. در نهایت افرادی که از روش برلین استفاده می بردند متوجه شدند اکواریوم آنان چیزی کم دارد.... شن! بنابراین دوباره شن را وارد تانک اکواریوم کردند. ناگهان همه به سوی استفاده از بسترهای شنی زنده و موجودات سودمند که زنده بودند و فعالیت داشتند روی آوردند.

به دلیل تلاش های انجام گرفته توسط جان تولاک، ران اشمیک و سایرین، شن دیگر چیزی نبود که  در ته آکواریوم قرار گیرد. شن مکمل سیستم فیلتر به حساب می آمد،... یعنی مکمل زیستی در تانک اکواریوم ... و به معنای دقیق کلمه، یک اکوسیستم کامل. پس عالقه به استفاده از بسترهای شنی باال گرفت و مشخص شد فرایندهای زیستی در شن های عمیق رخ می دهد و شن های عمیق به تجزیه نیترات و سایر مواد که کیفیت آب را کاهش می دهد یاری می رساند. سپس پلنیوم ) متد دکتر ژوبرت که در این متد از صفحه پلنیوم برای جدا سازی شن و به وجود اوردن فضای خالی زیر شن استفاده میشه ( به یاری فرایندهای زیستی آمد. و مشخص شد اگر به درستی از آن استفاده شود می توان فضایی خالی بوجود آورد که به عملکرد بهتربستر شن یاری می رساند.


کمک انسان به طبیعت! اما پلنیوم هرگز به آن خوبی کارایی نداشت و کسانی که از آن استفاده می بردند از آن ناراضی بودند، مخالفان استفاده از پلنیوم نیز می گفتند هر گونه مشکلی که برای تانک اکواریم پیش آید ناشی از استفاده از پلنیوم است، در واقع مخالفان استفاده از پلنیوم عکس العمل شدیدی درباره استفاده از هرگونه بستر شنی در داخل آکواریوم از خود نشان دادند.


 

وای خدای من- شن! یک بمب ساعتی زیستی؟


در برخی دوره ها شاید هم این گونه بوده است. ناگهان انجمن های نگهدارنده اکواریوم پر از سخنان برنده تنفر آمیز شد. آنان ادعا کردند که بسترهای شنی عمیق )با پلنوم یا بدون آن( باعث شده است تانک اکواریوم آنان ترک بخورد، مرجان ها از بین برود، زندگی آنان خراب شود، اقتصاد روبه زوال برود و از این حرف ها. آنان هر چیز بدی که می دیدند ناشی از استفاده از بستر شنی عمیق می دانستند. افراد با مهارت های کم در پرورش آبزیان نیز یک نفر را در بستر شنی عمیق داشتند و در آن انجمن از حمایتی عمومی برخوردار بودند.


سپس برخی نوابغ بیان داشتند تانک عاری از شن و استریل تنها راه چاره است و راه های دیگر احمقانه است. این تنها راه بود! در واقع توصیه می شد به جای استفاده از شن شیطانی از کاتینگ برد ) تخته ی پالستیکی ای که به جای شن در کف تانک از اون استفاده میشه(استفاده شود هم برای زیبایی و هم در جهت اهداف عملی. کاتینگ برد... واه واه. باید همواره شن را زیر نظر داشت... شن = بدی.


طبق گفته برخی متعصبان واستفاده از شن در داخل آکواریوم باعث بروز جنگ ویتنام، گسترش بیماری ایدز، گرمایش زمین و گسترش القاعده و چیزهای دیگر شده است. (اقای فلمن در تمامی مقاالتشون اینگونه شوخیها زیاده تا خواننده های موضوع خسته نشن)

عالوه بر این کف اقیانوس با تخته گوشت پوشیده شده است مگه نه؟ پس جنگ بر سر استفاده از شن باال گرفت! استفاده از کاتینگ برد یک جورایی مانند استفاده از گیاهان آبزی است. البته این امر کم اهمیت ترین نکته در نگاهداری ریف به حساب می آمد. پس ابری تاریک دنیای نگهداری از ریف را فرا گرفت.

و به افراد توصیه می شد که هنگام استفاده از صخره، آن را بجوشانند و آن را به سوی نیستی بکشانند، آن را در داخل آب گذاشته وهفته ها و هفته ها داخل محیط بدون نور نگاه دارند تا هنگامی که صخره بی رنگ شود و از بین برود و همه مواد مغذی آن نابود شود. شاید این امر به این دلیل که است می خواهیم همه چیز بمیرد؟ شاید؟ مواد مغذی بد است.... و استریلیزه محیط خوب است!
در واقع باید به استفاده از شن در تانک نگاهی دوباره انداخت زیرا بر اساس گفته طرفداران سیستم اکواریم بدون شن فقط زمان است که تعیین می کند مواد جمع شده در بستر شن باعث مرگ سیستم داخل آکواریوم شود. استریلیزه کردن یک قانون بود. کم کم مراقبت بیش از حد (استفاده افراطی از روش برلین) بوجود آمد. در آن دوره هنگامی به انتقاد از این موضوع می پرداختم افراد از دست من عصبانی می شدند و من در معرض خشم و نفرت آنان بودم من به صورت یک مخالف جان سخت این روش درآمده بودم اما اشکالی نداشت.
این بار اول نبود اشکالی ندارد. بعالوه این برای من سرگرم کننده نیز بود. بدتر از مشکالتی به استفاده از بستر شنی نسبت می دادند نگرشی بود که با جنبش مراقبت بیش از حد بوجود آمد. با گذشت زمان آکواریم داران ظاهرا از نگاه کردن به تانک های بدون شن، از نگاه کردن به کاتینگ برد پالستیکی ته اکواریم و از مشاهده جمع اوری اب شفاف اسکیمیت شده توسط اسکیمر خسته شدند )روش دیگری که قرار بود در به دست آورن اب با کیفیت یاری رساند(. تا اینکه کسی عکسی از یک تانک زیبا با شن را روی برد تبلیغات قرار داد و همه آن موارد از یاد رفت. و کم کم به جای استفاده از روش بیش از استریلیزه و دیوانگی های قبل، توجه به تغییرات آب و نگهداری و فرایندهای زیستی طبیعی دوباره روی کارآمد. عقالنیت بازگشت.

دوباره می شد از شن در داخل تانک استفاده نمود هرچند برخی افراد هنوز هم توصیه می کرند که مراقب از بین رفتن موجودات دریایی خود باشید. این مسئله اگر نیست بلکه مسئله زمان است.

 

تانک خالی از شن و زیبا... با یک دلیل خوب!

امروزه اکواریوم های فاقد شن زیاد است اما دارندگان آن کمتر یک دنده هستند و دلیل عاقالنه و منطقی برای صرف نظر از بستر شنی دارند. آنان از مرجان های سنگی استفاده می کنند که به جریان کنترل نشده نیاز دارد زیرا آنان از دمیده شدن شن بر روی آن خسته می شوند. ممنون. من می توانم آن را تهیه کنم. بسیاری از تانک های زیبا به همین دلیل فاقد شن است و دارندگان آن به افرادی که از شن در آکواریوم خود استفاده می کنند خبر نابودی آن را نمی دهند. کمی نیترات و فسفات ایرادی ندارد زیرا به تغذیه مرجان کمک می کند. دیوانه وار است. می توانید عشق را حس کنید.

 

مشاهده صعود و سقوط و تکامل در روند اکواریم جالب است. امید است با خواندن این مطالب متوجه شوید چگونه ما در این سرگرمی دچار تحول شدیم و چقدر در این زمینه باید بیاموزیم. با نگاهی به گذشته می توان آینده روشن تری ایجاد کرد هم برای خود و هم برای حیواناتی که نگهداری می کنیم. کسی چه می داند تکامل در نگهداری ریف در آینده چیست و آیا نگهداری ریف به صورت سرگرمی در می آید یا خیر. و آیا نگهداری ریف چیزی ناشی از بازیافت گذشته هاست یا چیزی فوق العاده است و چیزی جدید که هرگز درباره آن فکر نکرده ایم؟ به آن فکر کنید.

 

نویسنده : اسکات فلمن گرداننده موسسه یونیک کورالز

گرداورنده: بنیامین گیوی

گروه ایران آکواریا