چگونه آکواریوم خود را از آفت ها حفظ کنیم؟ (بخش دوم)

در بخش اول این مقاله به بررسی دو گونه از شایع ترین آفت های آکواریومی، یعنی آپتازیا و ماجانو پرداختیم. این دو گونه به سرعت در آکواریوم پخش می شوند و به سادگی می توان آن ها را در سیستم دید و تشخیص داد. اکنون می خواهیم به دو آفتی بپردازیم که به آسانی قابل دیدن نیستند و می توانند در محیط آکواریوم حرکت کنند. در این مقاله به نودی برانش هایی می پردازیم که ممکن است ناخواسته وارد آکواریوم­ مان شده باشند.

نودی برانش های مرجان­ خوار

دو گونه از آفت های متداول در آکواریوم، نودی برانش هایی هستند که نام گذاریشان بر اساس عادت های غذایی آن ها صورت گرفته است: نودی برانش های مونتیپورا خوار (مِن، MEN) و نودی برانش های زوانتیدخوار (زِن، ZEN).

مانند بسیاری از آفت های دیگر، این دو گونه نیز معمولا به همراه مرجان­های جدید وارد آکواریوم می شوند و پس از چند ماه آن قدر رشد می­کنند که قابل دیدن می­ شوند. هر دوی این آفت­ها قابل مقابله هستند ولی درمانی کلی که بتوان در تمام آکواریم اعمال کرد هنوز وجود ندارد. بنابراین در این مورد نیز پیشگیری بسیار بهتر از درمان است.

شناسایی

از میان این دو نودی برانش، شناسایی مِن ها به مراتب ساده تر است. گونه های بالغ حدود 0.5 سانتی متر طول دارند و تیغه های آن به رنگ سفید روشن و نقطه نقطه هستند. در عوض، زِن ها معمولا قهوه ای رنگ هستند و از مِن ها کمی دراز ترند. رنگ تیغه ها نیز در زِن معمولا به رنگ زوانتیدی است که از آن تغذیه می کنند که احتمالا از جذب رنگدانه های این زوانتید ها حاصل می شود. این استتار باعث می شود شناسایی آن ها سخت شود. به همین دلیل معمولا می توان مِن ها را بر روی مرجان تشخیص داد، اما زِن تنها وقتی تشخیص داده می شود که بر روی شیشه ی آکواریوم ظاهر شود. یکی دیگر از نشانه های وجودِ زِن داخل آکواریوم، ناتوانی زوانتیدها در باز شدن کامل است. همچنین منطقه ای سفید رنگ که به آرامی در حال گسترش بر روی لبه های مرجان باشد نشانه ی وجود مِن بر روی آن مرجان است.

عمر دقیق این دو گونه آفت معلوم نیست و هنوز بحث بر سر امکان تولید مثل تک جنسیتی در این آفت ها ادامه دارد. آن چه می دانیم این است که توده هایی حاوی حدود 100 تخم در هر نوبت تولید مثل ایجاد می شوند. این تخم ها ظرف 2 تا 4 روز باز می شوند و نوزادان ظرف 2 تا 4 هفته به بلوغ می رسند. توده های تخمِ مِن ها معمولا شبیه دانه های برنج چسبیده به هم است و زیر مرجانِ آلوده و یا بر روی سنگی در همان مجاورت قرار دارند. از طرفی، توده های تخمِ زِن ها حالتی پلکانی و پوشیده از مخاط دارند که در جانب زوانتیدِ آلوده قرار می گیرند. هر دوی این توده ها بسیار کوچک ­اند و مشاهده ی آن­ها دشوار است.

بهترین شیوه ی مقابله با این آفت ها در وهله ­ی نخست جلوگیری از ورود آن ها به تانک می باشد. برای این کار می توان هر مرجانی را قبل از معرفی به تانک جدید مدتی قرنطینه کرد و زیر نظر گرفت. اما از آن جایی که متاسفانه امکان قرنطینه برای همه وجود ندارد داروهایی نیز برای مقابله با این آفت ها عرضه شده اند. ولی این دارو ها نمی توانند تخم ها را بکشند و فقط نودی برانش های بالغ را هدف قرار می دهند. بنابراین بعد از استفاده از این داروها نیز همیشه باید مراقب رشد مجدد این آفت ها باشید.

روش دیگری که توصیه می شود استفاده از آب آکواریوم سرد است. برای این کار می توانید مقداری آب آکواریوم را داخل پارچ ریخته و پارچ را برای چند ساعت داخل یخچال قرار دهید. سپس مرجان جدید را برای مدت 30 ثانیه داخل آب سرد قرار دهید، بچرخانید و سپس خارج کنید. بر اثر این کار آفت ها منقبض می شوند و از مرجان جدا شده در ته پارچ ته نشین می شوند. می توانید با بررسی آب باقی مانده در پارچ از وجود آفت های احتمالی بر روی مرجان مورد نظر آگاه شوید و در صورت نیاز قبل از معرفی مرجان به تانک بر روی آن درمان را انجام دهید. همچنین باید توجه داشته باشید که تاثیر این شیوه نیز نسبی است و هیچ راهی برای اطمینان مطلق از عدم وجود نودی برانش وجود ندارد. نهایتا بهترین شیوه مقابله با این آفت ها ترکیبی از پیشگیری، شیوه های فیزیکی و شیوه های شیمیایی است. از جمله درمان های شیمیایی می توان به لوامیزول و پتاسیم پرمنگنات اشاره کرد. توجه داشته باشید که این مواد شیمیایی می توانند برای موجودات آکواریوم استرس زا باشند و به همین دلیل توصیه می شود قبل از مصرف آن ها در مورد عوارض جانبی و دوز مناسب استفاده تحقیقات کافی به عمل آورید.

در موارد آلودگی شدید مرجان ها، راه حلی که وجود دارد کمی مشکل اما تنها راه حل کارآمد می باشد. در این موارد که بعد از چندین ماه مشخص می شوند معمولا مرجان های آلوده، به سنگ زنده چسبیده اند. در این شیوه مرجان های آلوده و مرجان های به ظاهر سالم را از آکواریوم خارج کرده، همگی را به طور جداگانه قرنطینه می کنید و اجازه می دهید تا آکواریوم برای چند هفته تا چند ماه بدون وجود مرجان به حیات خود ادامه دهد. از آن جا که نودی برانش ها فقط از مرجان ها و زوانتید ها تغذیه می کنند، اگر در آکواریوم تعدادی نودی برانشی باقی مانده باشد همگی در این مدت از بین خواهند رفت. سپس هر مرجانی را که اطمینان حاصل کردید پاک است به آکواریوم بر می گردانید و شروع به بازسازی حیات مرجانی داخل آکواریوم خود می کنید.

راه حل دیگر این است که به گونه ای با این آفت سر کنید و فقط به کنترل جمعیت آن ها با شیوه های فیزیکی و زیستی اکتفا کنید. چنانچه بخواهید این شیوه را پیش بگیرید همچنان باید مرجان هایی را که به شدت آلوده شده اند از سیستم خارج کنید ولی می توانید اجازه دهید باقی مرجان ها که به ظاهر سالم هستند داخل سیستم بمانند.

در کنترل فیزیکی باید همیشه مرجان ها را در جست و جوی این آفت ها زیر نظر بگیرید. از آن جا که این نودب برانش ها شب زی هستند و زوانتید ها در هنگام شب بسته می شوند، تشخیص فعالیت این آفت ها در هنگام شب ساده تر است. برای حذف فیزیکی این آفت ها به خلال دندان، موچین، شلنگ سیفون و چراغ قوه نیاز خواهید داشت. چنانچه چراغ قوه ی شما نور قرمز ال ای دی داشته باشد امکان فوق العاده ای برای تشخیص آفت ها خواهید داشت ولی در این صورت باید نور خود آکواریوم نیز روشن باشد تا بتوانید به خوبی همه جا را ببینید. بنابراین می توانید ابتدا لامپ را برای چند ساعت خاموش کرده تا زوانتید ها جمع شوند و آفت ها شروع به فعالیت کنند، سپس لامپ را روشن کرده و به سرعت فرآیند فیزیکی حذف را آغاز کنید. معمولا مِن ها فقط با مکش توسط شلنگ سیفون جدا می شوند اما برای جدا کردن زِن ها نیاز خواهید داشت که با خلال دندان و یا موچین نیز فشاری وارد کنید. می توانید برای سادگی کار خلال دندان را با کش به سر شلنگ وصل کنید تا به محض جدا کردن آفت با خلال دندان بتوانید با شلنگ ایجاد مکش کنید و آفت را از آکواریوم خارج کنید.

شیوه ای دیگر نیز وجود دارد که برای مقابله با این آفت ها می توان پیشنهاد داد. زمانی که می خواهید با شلنگ آب جدیدی به سیستم اضافه کنید، می توانید این آب را با شدت زیاد به سمت مرجان ها نشانه بگیرید. به خاطر شدت آب و همچنین دمای پایین آن که باعث انقباض نودی برانش ها می گردد، این آفت ها از مرجان ها کنده می شوند و غذایی برای ماهی های آکواریوم خواهند شد. وجود چند راس داخل سیستم قطعا به خورده شدن سریع تر این نودی برانش ها کمک می کند تا آن ها فرصت نکنند دوباره به مرجانی بچسبند. راس ها نه تنها نودی برانش های شناور در آب را می خورند بلکه گاها با جست و جو بر روی سطح مرجان ها، از نودی برانش های چسبیده به این مرجان ها نیز تغذیه می کنند و این موضوع در بلندمدت می تواند عاملی بسیار موثر در کنترل جمعیت نودی برانش ها باشد. اما توجه داشته باشید که در معرفی راس ها به سیستم نیز باید هوشیارانه و با مطالعه اقدام کنید. تعداد بالای راس ها می تواند باعث صدمه دیدن دیگر گونه های موجود در آکواریوم مانند برگیا ها شود. همان طور که در بخش قبلی اشاره کردیم برگیا ها خود درمانی زیستی برای مقابله با آفت آپتازیا هستند و راس ها نباید آن قدر زیاد باشند که آن ها را از بین ببرند.

در مجموع می توان گفت که نودی برانش ها موجوداتی بسیار شکمو هستند که به سرعت رشد می کنند و در آکواریوم پخش می شوند. ترکیبی از شیوه های فیزیکی، شیمیایی و زیستی می توانند به از بین بردن یا کنترل جمعیت این آفت ها کمک کنند، ضمن این که در معرفی هر مرجان جدید به سیستم باید همیشه نهایت دقت را به خرج داد.