چگونه آکواریوم خود را از آفت ها حفظ کنیم؟ (بخش اول)

این روزها زیاد می شنویم که آکواریومی ناگهان دچار آفتی ناخواسته گردد و کل سیستم خسارت بزرگی ببیند. وقتی نگاهی نزدیک تر به این موارد می اندازیم، می بینیم که مقابله با آفت چندان کار سختی نبوده است و بیشتر از آن که آفت مقصر صدمات وارده باشد، نحوه ی نگهداری از تانک را باید مقصر دانست. بخش زیادی از این مساله به خاطر عدم آگاهی از خطرات واقعی این آفت هاست، و بخشی نیز ناشی از خیل محصولات نامرغوبی است که قول آفت زدایی از آکواریوم را می دهند اما در واقع کار خاصی انجام نمی دهند. هدف این مقاله نشان دادن راه هایی برای مقابله یا پیشگیری از آفت هاست قبل از آن که خیلی دیر شده باشد. هر جا که ممکن باشد، راه حل های شیمیایی (سریع) و زیستی (کند) برای مقابله با آفت ها ارائه می شود. شما می توانید برای سالم نگه داشتن آکواریومتان ترکیبی از هر دوی این رویکرد ها را به کار بگیرید. همچنین توصیه می شود قبل از آن که هر راهکاری را بیازمایید، ابتدا مطالعه ی کاملی در مورد آفت ها داشته باشید، چرا که نهایتا این آکواریوم شماست و شما اگر دانش کافی را داشته باشید بهتر از هر کسی می توانید تصمیم درست را بگیرید. آفت های زیادی در آکواریوم ممکن است پدیدار شوند اما اکثر آن ها به راحتی قابل مقابله اند و نیازی نیست بترسید.

اکنون این نوشتار را با بررسی دو مورد از متداول ترین آفت ها یعنی شقایق های آپتازیا و ماجانو ادامه می دهیم.

شناسایی

آپتازیا

آپتازیا ها شقایق هایی کوچک و نیمه شفاف هستند که در هر تانکی ممکن است سر و کله شان پیدا شود. آن ها معمولا به صورت گونه هایی ریز بر روی سنگ زنده، شن و یا مرجان ها ظاهر می شوند. این شقایق ها فتوسنتز می کنند و هر غذایی را که در اطرافشان بیابند می خورند. همچنین رشد این شقایق ها معمولا زیاد نیست ولی در موارد خاص مشاهده شده است که تا 11 سانتی متر هم رشد کرده باشند. این موجودات می توانند به راحتی ماهی های خیلی ریز را نیش بزنند. مشکل اصلی آپتازیا ها رشد سریع و بی رویه ی آن هاست. ممکن است آپتازیا اولین آفتی باشد که یک آکواریوم دار مرجانی با آن روبرو شود و به همین دلیل ممکن است آکواریوم داران تازه کار بترسند و برای خلاص شدن از شر این آفت کار های عجیب و غریبی انجام دهند، در حالی که مقابله با این آفت آن قدر ها هم سخت نیست و راه های زیادی برای تمیز کردن سیستم از آن ها وجود دارد.

شقایق ماجانو

ماجانو ها نیز شقایق هایی شبیه به آپتازیا هستند. مانند آپتازیا ها، آن ها نیز شاخک های متعدد و دهانی دیسکی شکل دارند، اما ابعادشان کوچک تر است و شبیه شقایق هایی هستند که حباب های کوچکی سر شاخک هایشان داشته باشند. رنگبندی آن ها بسیار متنوع است و می تواند شامل رنگ های قهوه ای، سبز و قرمز باشد، به همین خاطر ممکن است برخی آکواریوم داران بدون توجه به خطرات آن، ماجانو را عمدا به سیستم اضافه کنند. ماجانو ها بسیار سریع تولید مثل می کنند و مشکل اصلیشان نیز همین است. در مدتی کوتاه، یکی از آن ها تبدیل به تعداد فراوانی می شود که مرجان های اطراف را از بین می برند. آن ها همچنین می توانند در آکواریوم پخش شوند و در جاهای دیگر شروع به تولید مثل کنند.

کنترل آپتازیا و ماجانو

مانند اکثر آفت ها، آپتازیا و ماجانو نیز با شیوه های شیمیایی و زیستی قابل مقابله اند. با به کار گرفتن همزمان هر دو شیوه، مقابله ی شیمیایی باعث از بین رفتن سریع شقایق های قابل مشاهده می شود و مقابله ی زیستی باعث از بین رفتن شقایق های ریزی می گردد که قابل مشاهده نیستند و در نتیجه در بلند مدت تانک شما را در برابر آن ها محافظت می کند.

مقابله ی شیمیایی

درمان های مختلفی برای مقابله با آپتازیا و ماجانو در بازار وجود دارند و همه ی آن ها کم و بیش کارآمدی مناسبی دارند. اکثر این محصولات ساختاری خمیری دارند که شما باید با استفاده از یک سرنگ آن ها را بر روی شقایق بریزید تا بلافاصله شاهد از بین رفتن آن ها باشید. چنان چه بر اثر استفاده از این محصولات، شقایق ها خود را در سوراخی جمع کنند و پنهان شوند، شما باید آن ها را تعقیب کنید و تا نابود شدن کامل درمان را ادامه دهید. پس از از بین بردن هر شقایق، سراغ بعدی بروید. تجربه نشان داده است که بهتر است در هنگام استفاده از این درمان ها پمپ را خاموش کنید. چنانچه تعداد آفت ها بسیار زیاد است، توصیه می شود درمان را در چند مرحله انجام دهید، به این صورت که ابتدا پمپ را خاموش کرده و بخشی از شقایق ها را درمان کنید و سپس پمپ را روشن کنید و باقی درمان به روزی دیگر موکول کنید، چرا که این ها درمان های شیمیایی هستند و هر چقدر هم که عوارض جانبی کمی داشته باشند بهتر است ناگهان مقدار زیادی از آن ها وارد آب نشود. نقطه ضعف این روش این است که شما فقط شقایق هایی را از بین خواهید برد که قابل دیدن هستند و تعداد زیادی از آن ها که قابل دیدن نیستند جان سالم به در می برند و در چند هفته ی آینده دوباره سر و کله شان پیدا می شود. در انجمن های آکواریومی پیشنهاد های فراوانی برای مقابله با این آفت ها به شیوه های خانگی و دست ساز ارائه شده است که به نظر می رسد استفاده از کالک غلیظ کارآمدترین آن ها باشد.

مقابله ی زیستی

برگیا (حلزون لخت)

در میان راهکارهای زیستی مختلف، احتمالا کارآمدترین آن ها استفاده از Berghia Nudibranch یا حلزون های لخت (برگیا) می باشد. این موجودات کرم مانند حدود 1 تا 1.5 سانتی متر طول دارند و فقط آپتازیا ها را می خورند. مشکلی که در مورد این موجودات وجود دارد این است که معمولا یک عدد از آن ها بسیار کند عمل می کند و باید تعداد بیشتری را وارد آکواریوم کرد. اما باید توجه داشت که تولید مثل آن ها به شدت سریع است و در عرض چند ماه تعداد زیادی از آن ها خواهید داشت که خود می تواند پروژه ی تکثیری مناسبی باشد.

استفاده از برگیا ها کار آسانی است، فقط باید آن ها را در جایی دور از آپتازیا ها و ترجیحا تاریک قرار دهید. سپس آن ها ممکن است کمی پنهان شوند ولی به مرور شروع به ریشه کن کردن آپتازیا ها می کنند. نکته ی مهم این است که آن ها را مستقیما در معرض آپتازیا قرار ندهید چون به احتمال زیاد در ابتدا آپتازیا ها می توانند آن ها را بسیار اذیت کنند و با نیش زدن از بین ببرند. همچنین توصیه می شود در ابتدای ورود آن ها برای مدتی پمپ را خاموش کنید تا برگیا ها بتوانند خود را در بستر آکواریوم تثبیت کنند. نهایتا اگر به تعداد کافی برگیا به تانک اضافه کرده باشید، به مرور جمعیتشان تثبیت می شود و کار از بین بردن آپتازیا را به خوبی انجام خواهند داد. برای تانک های کوچک حداقل سه برگیا توصیه می شود و در تانک های بزرگ تر حداقل یک برگیا به ازای هر 80 لیتر آب مناسب است. نکته ی جالب این جاست که از آن جا که تنها غذای برگیا، شقایق آپتازیاست، پس از بین رفتن آپتازیا ها، جمعیت برگیا نیز به خاطر کمبود غذا از بین می رود. به همین خاطر پس از بین رفتن آپتازیا ها می توانید برگیا ها را به آکواریوم داران دیگری که نیاز دارند بسپارید.

میگوی نعنایی

اگر چه میگوی نعنای به عنوان یکی از درمان های زیستی آپتازیا شناخته می شود، تجربه نشان داده است که استفاده از آن ها گاهی کارآمد است و گاهی نیست. همچنین به نظر می رسد که خوراک های مختلفی دارند و ممکن است در تانک شما چیز های جذاب تری برای خوردن پیدا کنند. پس همیشه خورد و خوراک آن ها را زیر نظر داشته باشید. همچنین این میگو ها شقایق های ماجانو را نمی خورند. بهترین نتایج معمولا وقتی به دست می آید که از میگوهای نابالغ با اندازه ی تقریبی 1.5 تا 2 سانتی متر استفاده شود.

در موقع خرید این میگو ها دقت کنید چرا که بسیار شبیه میگوی کوهان دار هستند. میگوی کوهان دار نه تنها آپتازیا نمی خورد که در عوضی علاقه ی زیادی به مرجان های نرم و ستارگان دریایی دارد. تفاوت این دو میگو در برآمدگی مشخصی است که میگوی کوهان دار بر روی کمرش دارد. تفاوت دیگر آن ها در نوک آن هاست. نوک میگوی کوهان دار سفید راه راه است. تعداد 5 تا 6 عدد میگوی نعنایی نابالغ می تواند بهترین نتایج را در حفاظت بلند مدت در برابر آپتازیا در پی داشته باشد.

پروانه ماهی

پروانه ماهی یکی دیگر از موجوداتی است که اشتهای خوبی برای خوردن آپتازیا دارد. از آن جا که پروانه ماهی معمولا به صورت بالغ خرید و فروش می شود، عادت های غذایی آن ها شکل گرفته است و تغییر این عادت ها می تواند مشکل باشد. غذاهایی که پروانه ماهی معمولا به خوردن آن ها علاقه دارد کرم های کوچک، کرم های بادبزنی، و دیگر بی مهرگان بی ساقه است. قبل از خرید پروانه ماهی مطمئن شوید که رژیم غذایی مورد نیاز آن ها را آماده دارید. غذاهای کوچک گوشتی مانند مایسیس نیز می تواند برای آن ها غذای ایده آلی باشد.